W połowie grudnia Prezydent podpisał Ustawę z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz niektórych innych ustaw. Wspomniana ustawa, jeszcze na etapie prac, skierowana została do izby niższej do rozpatrzenia jako projekt rządowy 14 października tego roku. Dostrzegalne jest więc szybkie tempo procedowania tego aktu prawnego.
U podstaw podjęcia prac nad nową ustawą legło dążenie ze strony Ministra Finansów do zwiększenia skuteczności i efektywności systemu ochrony klientów podmiotów polskiego rynku finansowego oraz edukacji finansowej naszego społeczeństwa. Zdaniem wnioskodawcy ostatnie lata funkcjonowania i rozwoju krajowego sektora finansowego, nieustanny postęp technologiczny, permanentne powiększanie się dostępnej na rynku oferty produktów finansowych, w końcu zaś stopień złożoności tych ostatnich – to wszystko generuje potrzebę wzmocnienia ochrony klientów. Zdaniem Ministra Finansów o potrzebie wzrostu poziomu ochrony, jak i prowadzenia realnej edukacji finansowej świadczy wprost rosnąca liczba skarg składanych przez konsumentów do organów nadzoru.
Przypomnieć warto, że już ustawą z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem nadzoru nad rynkiem finansowym oraz ochrony inwestorów na tym rynku utworzono Fundusz Edukacji Finansowej, którego zadaniem jest przeznaczanie zebranych środków na finansowanie edukacji finansowej Polaków. Organem odpowiedzialnym za obsługę i realizację zadań finansowanych ze środków wspomnianego Funduszu jest Rzecznik Finansowy. Z uwagi na zadania stawiane Rzecznikowi oraz oczekiwania wnioskodawcy dotyczące poziomu bezpieczeństwa konsumentów nowa ustawa znacząco wzmocniła jego pozycję i kompetencje.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że nowa ustawa pozwoli Rzecznikowi Finansowemu wnosić pozwy w postępowaniu grupowym jako reprezentanta grupy w odniesieniu do roszczeń klientów lub roszczeń osób fizycznych ,,[...] wynikających z umowy o świadczenie usług lub wykonywania czynności na rzecz osoby fizycznej przez instytucję finansową w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym".
Ponadto Rzecznik Finansowy został wyposażony w kompetencję do wnoszenia pozwu w sprawach cywilnych na rzecz klientów podmiotów rynku finansowego lub wstąpienia jako strona do toczącego się postępowania, jeżeli według oceny wspomnianego organu wymaga tego ochrona praw klientów podmiotu rynku finansowego. Istotne wzmocnienie uprawnień Rzecznika Finansowego wynika z faktu podwyższenia ze 100 000 zł do 1 000 000 zł maksymalnej wysokości kary pieniężnej nakładanej przez Rzecznika na podmioty rynku finansowego za niewykonanie przez nie obowiązków wynikających z ustawy wobec klientów podmiotów rynku finansowego w związku z rozpatrywaną reklamacją. W chwili obecnej Rzecznik dysponuje już możliwością nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 1 000 000 zł (sic!) na inny podmiot, niebędący podmiotem rynku finansowego, do którego organ zwrócił się o udzielenie określonych informacji czy też udostępnienie określonych dokumentów (rzecz jasna działalność podmiotu związana musi być z toczącym się postępowaniem prowadzonym przez Rzecznika). Wspomniana kara będzie mogła zostać nałożona na podmiot za nieudzielenie w ustawowym terminie odpowiedzi czy też nie udostępnienie dokumentów. W końcu nowy akt normatywny poszerzył kompetencje Rzecznika Finansowego w sferze inicjowania działalności edukacyjnej i informacyjnej, przyczyniającej się do podwyższania świadomości finansowej społeczeństwa.
Ustawa likwiduje również dotychczasowy Fundusz Edukacji Finansowej i zastępuje go funduszem celowym noszącym tę samą nazwę, ale dysponentem środków jest Minister Finansów. Środki finansowe z Funduszu służyć będą m.in.:
- opracowywaniu i realizacji programów edukacyjnych oraz wydawaniu publikacji popularyzujących wiedzę w zakresie finansów, rynku finansowego, zagrożeń na nim występujących oraz działających na nim podmiotów,
- opracowywaniu i realizacji strategii edukacji finansowej czy też organizacji kampanii edukacyjnych, informacyjnych lub promocyjnych, mających na celu zwiększenie kompetencji finansowych społeczeństwa.
