W maju Prezydent Rzeczypospolitej podpisał Ustawę z dnia 12 kwietnia 2024 r. o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Przypomnieć na wstępie trzeba, że wspomniany akt prawny trafił – jeszcze jako projekt aktu normatywnego, do izby niższej parlamentu dopiero 12 marca tego roku. Następnie zaś procedowany był w obydwu izbach parlamentu w bardzo szybkim tempie. Było ono podyktowane szczególnym przedmiotem regulacji, jaki obejmuje ustawa, tj. sferą kredytów hipotecznych i warunkami ich spłaty.
Omawiana ustawa nowelizująca, która weszła w życie z dniem 9 maja br. ma na celu poprawę dla kredytobiorców warunków spłat kredytów hipotecznych zaciągniętych przed 1 lipca 2022 r. Były one bowiem udzielane na warunkach gorszych, aniżeli kredyty hipoteczne udzielone po tej dacie. Intencją ówczesnego wnioskodawcy, tj. Rady Ministrów było rozszerzenie możliwości skorzystania przez kredytobiorców z rozwiązań, jakie gwarantuje im Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Wskazany Fundusz pełni rolę swoistego zaplecza finansowego dla kredytobiorców, którzy w wyniku zaistnienia faktycznych okoliczności znaleźli się w trudnej życiowo sytuacji finansowej uniemożliwiającej spłatę rat kredytu mieszkaniowego. O znaczeniu tej formy wsparcia kredytobiorców świadczą dane finansowe - w październiku 2015 roku, tj. w pierwszym roku jego funkcjonowania, został on dofinansowany kwotą w wysokości 600 000 000 złotych. Z kolei w 2022 roku jego działalność wsparta została kwotą blisko 1,4 miliarda złotych. Zgodnie z danymi Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, średnia wysokość udzielonego w Polsce kredytu mieszkaniowego wynosiła w 2023 roku blisko 400 000 zł. Rok wcześniej, przeciętna wartość była niższa - 350 000 zł, zaś 2 lata wcześniej (2020 rok) wynosiła 299 000 zł. Odnotować należy, że od drugiego kwartału zeszłego roku, dostrzegalna jest tendencja spadkowa w zakresie wniosków o wsparcie składanych do Funduszu. Tłumaczy się to najczęściej spadkiem w gospodarstwach domowych kredytobiorców tzw. współczynnika raty do dochodu. Nie bez znaczenia dla swoiście rozumianej efektywności Funduszu Wsparcia Kredytobiorców pozostaje wysokość inflacji, która w latach 2015-2023 kształtowała się na poziomie 47.5%.
Dla zintensyfikowania wydatkowania środków z Funduszu, ustawa nowelizująca wprowadziła zmiany do Ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. Konkretnie zaś zliberalizowano wymagania odnośnie do wielkości wskaźnika Raty do Dochodu. Dotychczasową wartość 50 % obniżono do 40%. Z kolei zwiększeniu uległa kwota dochodu uprawniająca do uzyskania wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia. Nie bez znaczenia dla kredytobiorców pozostaje także wydłużenie okresu, podczas którego będzie mogło być udzielane wsparcie. Do niedawna było to trzydzieści sześć miesięcy, teraz zaś jest czterdzieści.
Ponadto w drodze nowelizacji dotychczasowej Ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, przedłużono możliwość skorzystania z instytucji tzw. wakacji kredytowych. Zgodnie z rozwiązaniami zawartymi w ustawie z 7 lipca 2022 roku, kredytobiorcy mogli skorzystać z zawieszenia spłaty do ośmiu rat kredytu hipotecznego. Wakacje kredytowe dotyczą zarówno części kapitałowej, jak i odsetkowej kredytu. Rzecz jasna, okres zaliczany do wakacji kredytowych nie jest zaliczany do okresu kredytowania. O popularności tej formy wsparcia posiadaczy kredytów mieszkaniowych świadczy, iż tzw. wakacje objęły 1,09 mln złotowych kredytów mieszkaniowych, tym samym stanowiły one 57% liczby wszystkich złotowych kredytów mieszkaniowych.
Ustawą z 12 kwietnia tego roku wydłużono obowiązywanie mechanizmu wakacji kredytowych na bieżący rok. Zastrzec jednocześnie trzeba, że z możliwości zawieszenia spłaty kredytu skorzystać będzie mógł konsument, u którego wartość udzielonego kredytu nie przekroczyła wysokości 1 200 000 zł, zaś średnia wartość wskaźnika raty do dochodu za okres ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku przekracza 30% albo w dniu złożenia wniosku konsument ma na utrzymaniu nie mniej niż troje dzieci. Jak ciekawostkę wskazać trzeba, że wśród państw członkowskich Unii Europejskiej rozwiązania instytucjonalne zbliżone do polskich wprowadziła m.in. Rumunia, Portugalia i Włochy.
