Nie ulega wątpliwości, że wydarzenia mające miejsce podczas konfliktu zbrojnego na Ukrainie od lutego 2022 roku oddziałują na postrzeganie problematyki bezpieczeństwa, w tym zwłaszcza bezpieczeństwa energetycznego z polskiej perspektywy. Cechą szczególną wspomnianych działań zbrojnych są rozmyślne uderzenia w ukraińską infrastrukturę energetyczną, co prowadzić ma do całkowitej deterioracji bezpieczeństwa energetycznego Ukrainy. Przykładem takich działań mogą być m.in. zniszczenie 10 kwietnia 2024 r. za pomocą pocisków manewrujących Elektrowni Trypilskiej pod Kijowem, wysadzenie w powietrze zapory na Dnieprze w Nowej Kachowce 6 czerwca zeszłego roku - co doprowadziło do całkowitego zniszczenia tamtejszej hydroelektrowni, czy też uderzenia w infrastrukturę Dnieprzańskiej Elektrowni Wodnej w Zaporożu w marcu 2024 r. Celem ataków rosyjskich sił zbrojnych są od dawna również linie przesyłowe energii elektrycznej i szeroko rozumiane obiekty zaliczane do kategorii infrastruktury krytycznej, w tym składy paliw. Stąd też w całej Unii Europejskiej dostrzec wyraźnie można zwiększenie przez rządy państw członkowskich, znaczenia właściwej ochrony tego typu obiektów.
W świetle powyższych zdarzeń nie dziwi fakt, że problematyka bezpieczeństwa energetycznego obecnie zajmuje szczególnie istotne miejsce w polityce obronnej państwa, a tym samym w agendzie prac legislacyjnych Rady Ministrów. Dlatego też pod koniec ubiegłego tygodnia Minister Klimatu i Środowiska skierował do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych Projekt ustawy o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw. Planowane zmiany legislacyjne, z jednej strony mają zagwarantować bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego, z drugiej zaś - dostosować krajowe regulacje prawne odnoszące się do problematyki utrzymywania i funkcjonowania systemu zapasów obowiązkowych gazu ziemnego do przepisów Unii Europejskiej. Tu szczególne znaczenie odgrywa Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dotyczącego środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 944/2010.
W projekcie proponuje się w szczególności ustanowienie Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych jako podmiotu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego - w tym celu uzyska niezbędne narzędzia prawne. Tym samym dla tworzenia i utrzymywania zapasów strategicznych gazu ziemnego wspomniany podmiot będzie dokonywać w imieniu Skarbu Państwa zakupu lub sprzedaży gazu ziemnego, zaś po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw gospodarki surowcami energetycznymi, uzyska możliwość kupna i sprzedaży gazu ziemnego na giełdach towarowych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Agencja będzie ponadto decydować odnośnie kwestii lokalizacji zapasów strategicznych gazu ziemnego.
Do przepisów nowelizujących zaliczyć też trzeba regulacje dotyczące sposobu ustalania wielkości zapasów strategicznych - tu kluczowym czynnikiem będzie szacowanie zapotrzebowania odbiorców na gaz ziemny wysokometanowy w okresie kolejnych 30 dni nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz, jak również przedsiębiorstwa energetyczne dotychczas odpowiedzialne za utrzymywanie zapasów obowiązkowych, będą odtąd co miesiąc uiszczać opłatę na rzecz Funduszu Zapasów Interwencyjnych i Zapasów Strategicznych Gazu Ziemnego. To ze środków wspomnianego Funduszu finansowane będzie utrzymywanie krajowych zapasów strategicznych.
Wspomnieć należy także o stypizowaniu w treści ustawy definicji tzw. odbiorcy chronionego. Będą nimi między innymi odbiorcy gazu ziemnego w gospodarstwach domowych, przyłączeni do sieci dystrybucyjnej gazowej przedsiębiorcy oraz podmioty prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie, jak również przyłączone do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej gazowej organy administracji publicznej, podmioty zapewniające świadczenie opieki zdrowotnej czy też elementy systemu oświaty.
Ustawa zawiera również strategicznie istotne dla bezpieczeństwa państwa kwestie dotyczące gwarantowania bezpieczeństwa i stabilności funkcjonowania polskiego systemu gazowego w sytuacji zakłócenia lub przerw w dostawach gazu ziemnego. Działające w Polsce przedsiębiorstwa energetyczne zobowiązane zostaną do wytworzenia albo zaktualizowania procedur postępowania gwarantujących nieprzerwane dostawy gazu ziemnego do odbiorców chronionych. Nowa ustawa podda nowelizacji zarówno kluczową Ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym, jak i pięć innych ustaw, w tym m.in. kilkukrotnie nowelizowaną w ostatnich latach Ustawę z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych. Planuje się, że nowe regulacje wejdą w życie z dniem 1 listopada tego roku.
