Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority) – organ administracji publicznej Unii Europejskiej odpowiedzialny m.in. za zapewnianie stabilności, przejrzystości i prawidłowego funkcjonowania rynków finansowych, gwarantowanie efektywnego nadzoru nad funkcjonowaniem rynku wewnętrznego, jak też nadzoru nad podejmowanym ryzykiem kredytowym przedstawił w ostatnich dniach dane dotyczące obecnego stopnia poszanowania przepisów dotyczących stosowania neutralnej pod względem płci polityki wynagrodzeń. Wspomniana polityka wynagrodzeń neutralna pod względem płci (tzw.: gender-neutral remuneration policy) wynika z treści wytycznych w sprawie neutralnej pod względem płci polityki wynagrodzeń dla instytucji i firm inwestycyjnych wydanych przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego 31 grudnia 2021 r. i 30 kwietnia 2022 r. Z kolei upoważnienie do dokonania okresowego przeglądu przez EBA stopnia realizacji wspomnianej polityki wśród instytucji, firm inwestycyjnych i właściwych organów, wynika z treści:
- art. 74 ust. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE;
- art. 26 ust. 4 Dyrektywy 2019/2034 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniająca dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE i 2014/65/UE.
Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z treścią wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, to organ zarządzający instytucji lub firmy inwestycyjnej jest odpowiedzialny za przyjęcie polityki wynagrodzeń neutralnej pod względem płci. Z danych udostępnionych przez EBA wynika, że blisko 85% instytucji finansowych, w tym 62,6% firm inwestycyjnych monitoruje reprezentację kobiet. Z kolei 79,9% instytucji finansowych, w tym zaś 60,6% firm inwestycyjnych regularnie dokonuje przeglądu zróżnicowania wynagrodzeń w obrębie organizacji ze względu na płeć. Raport udostępniony przez EBA obejmuje dane pochodzące z 254 instytucji finansowych i 99 firm inwestycyjnych, które zatrudniają łącznie 1 107 497 pracowników na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej.
Realizacja zalecanej polityki wynagrodzeń neutralnej pod względem płci najczęściej odbywa się w ramach corocznego procesu przeglądu i oceny nadzorczej. Z raportu wynika, że zakres działań organów w zakresie wynagrodzeń neutralnych pod względem płci jest szerszy w instytucjach kredytowych aniżeli w firmach inwestycyjnych. Dostrzega się również utrzymującą się wciąż tendencję do niskiej reprezentacji kobiet na wyższych stanowiskach. Odwrócenie tej tendencji umożliwiłoby zdynamizowanie procesu likwidacji zróżnicowania wynagrodzeń. Akcentuje się również, że zasadne byłoby dążenie do dalszej poprawy poziomu przejrzystości w zakresie wskaźników wynagrodzeń.
Podkreślić trzeba, że co do zasady, raport przedstawiony przez unijny organ wskazuje na zadowalającą sytuację w zakresie stosowania neutralnej pod względem płci polityki wynagrodzeń. Otóż jedynie dwanaście (sic!) spośród ankietowanych instytucji, tj. 4,72 % z całej puli instytucji uwzględnionych w badaniu, wskazało, że nie ustanowiło dotychczas polityki wynagrodzeń wyraźnie neutralnej pod względem płci. Nieco gorzej sytuacja wygląda w grupie firm inwestycyjnych, tutaj bowiem wspomniany współczynnik wynosi już 19,19%. Różnice pomiędzy kategoriami podmiotów uwzględnionych w badaniu wynikają de iure i de facto ze szczególnych uwarunkowań funkcjonujących w ramach instytucji finansowych oraz firm inwestycyjnych. W pierwszej grupie, kwestie dotyczące zróżnicowania wynagrodzeń wynikają najczęściej (dokładnie 63,9%) z treści zbiorowych układów pracy. W przypadku zaś firm inwestycyjnych dominują umowy o pracę negocjowane indywidualnie (79%). Jako swoistą ciekawostkę podać trzeba, że państwem w którym aż 72.5% firm inwestycyjnych stosuje zbiorowe układy pracy jest Grecja, na drugim miejscu plasuje się Belgia (69.4%), następnie zaś Włochy (54.4%). W Polsce, na Węgrzech, w Portugalii, w Holandii czy też w Słowenii, żadna firma inwestycyjna nie stosuje zbiorowych układów pracy. Rzecz jasna, brak formalnego wdrożenia określonych procedur, nie oznacza wszakże, że w danym podmiocie dochodzi do naruszenia zasady równości w zakresie zapłaty wynagrodzenia z wykonanie takiej samej pracy.
Konkludując wskazać trzeba na ewidentne utrzymywanie się nierówności w omawianym obszarze. Przypomnijmy, że w badaniu przeprowadzonym przez EBA na koniec 2021 roku, członkinie organów zarządzających na stanowiskach kierowniczych zarabiały średnio o 11,83% mniej niż mężczyźni. Dane za rok 2022 dotyczące najlepiej wynagradzanych managerów w instytucjach finansowych oraz w firmach inwestycyjnych (tj. osób zarabiających rocznie powyżej 1 miliona EURO) potwierdzają utrzymywanie się dotychczasowego trendu. W instytucjach odsetek kobiet wynosił 9.12%, zaś w firmach inwestycyjnych jedynie 3.38%. W optymistycznym tonie dodać należy, że większość spośród instytucji finansowych objętych badaniem (95,28%) i większość firm inwestycyjnych (84,85%) zapewnia pracownikom przejrzystość pełnej polityki wynagrodzeń. Także większość podmiotów: dokładnie 229 instytucji finansowych (90,16%) i 86 firm inwestycyjnych (86,87%) deklaruje, że będzie dokonywać regularnych przeglądów polityki wynagrodzeń. Ciekawym jest także, że w celu realizacji obligów EBA w 64 instytucjach finansowych (27,35%) i 14 firmach inwestycyjnych (14,14%) powołane zostały specjalne zespoły ds. równości płci.
