Obowiązek implementacji do prawa krajowego rozwiązań obecnych w treści unijnej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2381 z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych oraz powiązanych środków, stanowi ratio legis projektu Ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Wskazany projekt, którego wnioskodawcą na obecnym etapie prac legislacyjnych – konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe, jest Minister Sprawiedliwości, ma wdrożyć do polskiego prawa rozwiązania umożliwiające zwiększenie skuteczności obowiązywania zasady równości szans kobiet i mężczyzn zatrudnianych na stanowiskach kierowniczych w spółkach giełdowych, poprzez ustalenie wymogów dotyczących procesu selekcji kandydatów na te stanowiska.
Zasadniczo problem, który rozwiązać ma dyrektywa i jej obecna implementacja dotyczy zbyt małej liczby kobiet zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych w spółkach. Z danych przedstawionych przez Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn wynikało, że w Unii Europejskiej 30,6% członków organów w największych spółkach giełdowych stanowiły kobiety. Z kolei w Polsce – dane opracowane przez Pełnomocnika Rządu Do Spraw Równego Traktowania wskazują, że w 2022 roku kobiety stanowiły 26% członków rad nadzorczych spółek, 36% przewodniczących rad nadzorczych oraz 16% członków zarządów spółek giełdowych. Z zadowoleniem przyjąć należy te informacje, w szczególności jeżeli zwróci się uwagę, że Polska należy do tej grupy państw członkowskich UE, w której dysproporcje pomiędzy liczbą zatrudnionych kobiet i mężczyzn uznać należy za średnie. Dodajmy, że rozwiązania transponowane do prawa polskiego mające służyć osiągnięciu bardziej zrównoważonej reprezentacji kobiet i mężczyzn w organach spółek nie dotyczą mikro, małych i średnich przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż 250 pracowników, których roczny obrót nie przekracza 50 milionów Euro lub których całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów Euro.
W projekcie ustawy proponuje się nowelizację Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 620), jak również Ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. 2023 r. poz. 970). Szczególne znaczenie dla omawianej problematyki ma propozycja dodania w pierwszej z wymienionych ustaw rozdziału ,,Polityka zatrudniania w organach spółki". Projektuje się w nim wprowadzenie w spółkach giełdowych obligu przyjęcia przez walne zgromadzenie spółki w drodze uchwały polityki zatrudniania w zarządzie oraz radzie nadzorczej spółki, której celem jest zapewnienie równowagi płci w organach spółki. Ponadto, w sytuacji gdy dojdzie do dokonywania wyboru pomiędzy kandydatami na stanowiska kierownicze, którzy posiadają równorzędne kwalifikacje, pierwszeństwo ma być przyznane kandydatowi należącemu do niedostatecznie reprezentowanej płci. Rzecz jasna wymóg ten nie ma charakteru absolutnego i mogą wystąpić od niego wyjątki bazujące na niedyskryminujących kryteriach.
W projekcie planuje się, że w sytuacji naruszenia przez spółkę ustawowych wymogów związanych z zapewnianiem równowagi płci, w przypadku osób ubiegających się o stanowisko członka organu reprezentacji lub nadzoru spółki, osobom tym przysługiwać będzie prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Co więcej, nowa ustawa nałoży na zarząd spółki obowiązek sporządzania w każdym roku kalendarzowym zestawienia odnoszącego się do równowagi płci w organie reprezentacji oraz organie nadzoru spółki.
Nowa ustawa wprowadzi także obowiązek spełnienia przez spółkę parytetu 33% wobec stanowisk w zarządzie i w radzie nadzorczej spółki, którym chronieni będą przedstawiciele niedostatecznie reprezentowanej płci. Dla wyegzekwowania projektowanych rozwiązań, Komisja Nadzoru Finansowego wyposażona zostanie w kompetencję do ukarania spółki karą pieniężną do wysokości kwoty stanowiącej równowartość 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Ministra Sprawiedliwości, w Polsce nowe przepisy dotyczyć będą blisko 200 spółek. Planuje się, że z niewielkimi wyjątkami, nowa ustawa wejdzie w życie z dniem 28 grudnia 2024 roku.
